Spoiler alert: er is (nog) geen nieuw strafwetboek

Een kleine tien jaar terug (op 11 januari 2013) vond onderstaande uitwisseling plaats op twitter. Het ging om een gesprekje tussen de woordvoerder van toenmalig minister van Justitie Annemie Turtelboom (WT) en een alerte twitteraar (AT):

-WT: “Zo meteen persconferentie in de bunker over de verstrenging van de wet Lejeune”

-AT: “Ga je een wet die niet meer bestaat verstrengen? :-p”

-WT: “Als ik over de wet op de externe rechtspositie spreek, weet niemand waar het over gaat”

-AT: “ 🙂 dat is ook waar. Maar ik vind het jammer dat journalisten dat ook blijven schrijven. Alsof er nooit iets veranderd is”

Onze alerte twitteraar had overschot van gelijk: er was weldegelijk al heel wat veranderd.  Sinds  2006 is er een wet op de externe rechtspositie en sinds 2007 zijn er strafuitvoeringsrechtbanken die o.m. beslissen over de voorwaardelijke invrijheidstelling bij straffen van meer dan drie jaar. De oprichting van die rechtbanken werd daarenboven voorafgegaan door de werking van de Commissies Voorwaardelijke Invrijheidstelling (1999-2007). De wet Lejeune was in 1999 al afgeschaft.  Met haar communicatie wekte de toenmalige woordvoerder de foute indruk dat er nu eindelijk iets zou veranderen aan die wet Lejeune.

Ik moest terugdenken aan bovenstaand gesprekje toen ik het getwitter van de afgelopen dagen las over het ‘nieuwe strafwetboek’. Op 6 november tweette minister van Ambtenarenzaken Petra De Sutter het volgende: “België pioniert met nieuwe strafwet. Wie op grote schaal en moedwillig het milieu verwoest, kan binnenkort bestraft worden voor ecocide. Hier heeft Kamerlid @SVHecke jarenlang voor gestreden. Historisch wetgevend werk dankzij @KhattabiZakia!”.  Een dag later postte minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden het volgende bericht op twitter: “Geweld tegen politiemensen, brandweerlieden en andere mensen met een maatschappelijke functie kunnen we niet tolereren. Dank aan @VincentVQ om op mijn verzoek in te gaan, en in een verhoogde strafmaat te voorzien”.

Wat loopt hier mis?  In haar tweet heeft minister De Sutter het over een ‘nieuwe strafwet’ die o.m. ecocide binnenkort strafbaar zal maken.  Het lijkt wel of het nieuwe strafwetboek al een feit is. Ze looft zelfs het ‘historisch wetgevend werk’, op een moment dat er nog geen wetsontwerp bekend is – laat staan dat het parlement zich al heeft kunnen buigen over de teksten.  Beide ministers zijn er daarenboven snel bij om de eigen inbreng in de verf te zetten: terwijl minister De Sutter zich op de borst klopt dat de opname van ecocide in het strafwetboek op het conto te schrijven is van Groen/Ecolo, haast minister Verlinden zich om te beklemtonen dat de strengere bestraffing van politiemensen e.a. er op haar verzoek komt.

Die communicatie is voorbarig en ongelukkig.  Wie niet vertrouwd is met het wetgevend proces en de berichten op twitter leest, krijgt al gauw de indruk dat de hervormingen reeds rond zijn en dat er een nieuw strafwetboek is.  Wie wel vertrouwd is met het wetgevend proces, weet dat er – op dit moment – hoegenaamd nog geen sprake kan zijn van een nieuw strafwetboek. De Standaard  berichtte over het geplande strafwetboek op basis van ‘notificaties met de regeringsbeslissing’, die de krant kon inkijken (DS 5 november 2022).  Op 6 november volgde dan een persmededeling van Justitie, maar de teksten zelf kregen we tot dusver niet te zien.

Het zorgt voor een wat ongelukkige situatie. Terwijl in TV-studios, interviews, krantenberichten en tweets flarden en fragmenten worden aangekondigd en becommentarieerd, blijft de tekst zelf onbeschikbaar: we mogen wel de omvang van de tekst weten (1030 bladzijden), maar niet de inhoud ervan.  Ja, het komt het parlement toe om als eerste kennis te nemen van de teksten, maar waarom dan die stortvloed aan premature en fragmentaire communicatie over de plannen van de federale regering met het nieuwe strafwetboek?  Het hangt ongetwijfeld samen met wat we elders ook wel het verhitte debat over misdaad en straf hebben genoemd. Hoe je het ook draait of keert: voor zo een belangrijke hervorming – die mogelijks ook een grote weerslag zal hebben op de strafuitvoering –  is het toch wel spijtig dat er al zo snel bits and pieces worden aangekondigd en trofeeën worden geclaimd, terwijl het echte debat nog moet beginnen.